Odpowiedzialność na podstawie art. 299 Kodeksu spółek handlowych (KSH)
Zgodnie z art. 299 Kodeksu spółek handlowych (KSH), jeżeli egzekucja przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością okaże się bezskuteczna, za jej zobowiązania odpowiedzialni są solidarnie członkowie zarządu. Oznacza to, że prokurent nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki na podstawie art. 299 KSH.
Odpowiedzialność na podstawie art. 21 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze
Od 1 stycznia 2016 roku, w wyniku nowelizacji ustawy prawo upadłościowe i naprawcze, na podstawie art. 20 pkt 2
„każdy, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami; ”
ma obowiązek złożyć do sądu wniosek o ogłoszenie upadłości spółki, jeżeli znajduje się ona w sytuacji, która uzasadnia złożenie takiego wniosku. W przypadku niedopełnienia tego obowiązku, osoby te ponoszą odpowiedzialność za szkodę jaka została wyrządzona w wyniku tego zaniedbania.
Dominuje interpretacja, że z dniem 1 stycznia 2016 r. nastąpiło poszerzenia kręgu osób zobowiązanych do złożenia takiego wniosku o prokurenta.
Wraz z nowym obowiązkiem nałożona na prokurenta została odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez jego niedopełnienie. Odpowiedzialność ta dotyczy również prokurentów powołanych przed 1 stycznia 2016 roku.
Aby uniknąć odpowiedzialności, o której mowa powyżej, prokurent musi wykazać, że:
1. nie ponosi winy w niezłożeniu wniosku we właściwym terminie, lub
2. w terminie na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu.
Mimo, tego iż z żadnego przepisu nie wynika uprawnienie prokurenta do uzyskiwania wglądu w księgi rachunkowe spółki, to zgadzając się na pełnienie tej funkcji, prokurent powinien uważnie kontrolować kondycję finansową spółki, by wiedzieć w którym momencie powinien złożyć do sądu wniosek o ogłoszenie upadłości.
Oprócz odpowiedzialności odszkodowawczej za naruszenie tego obowiązku może być ponadto nałożony na prokurenta, na okres od roku do 10 lat, zakaz prowadzenia działalności gospodarczej.
Osoby prowadzące sprawy dłużnika i umocowane do jego reprezentowania (prokurenci) mają 30 dni od dnia zaistnienia stanu niewypłacalności, na złożenie wniosku o upadłość.
Definicja niewypłacalności Zgodnie ze zmienionym brzmieniem art. 11 Prawa upadłościowego i naprawczego, dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.
Jednocześnie domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.
W przypadku osób prawnych (oraz tzw. ułomnych osób prawnych) drugą okolicznością powodującą stan niewypłacalności jest sytuacja, gdy zobowiązania pieniężne przekraczają wartość majątku danego podmiotu, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące.
Można spotkać interpretacje, wskazujące iż z dniem 1 stycznia 2016 r. prokurent został wyłączony w obowiązku zgłoszenia wniosku o upadłość, jednak dopiero orzecznictwo pokaże w którą stronę skieruje się praktyka.