1

Zarządzanie finansami firmy w czasie kryzysu gospodarczego

Gotówka, gotówka i jeszcze raz gotówka. Gotówka jest dla firmy jak krew i bez zachowania płynności finansowej żadna firma nie jest w stanie przetrwać. Wydaje się to sprawą oczywistą, ale to właśnie utrata płynności jest główną przyczyną upadków firm, zarówno tych dużych jak i tych zupełnie malutkich.

Szczególnie w czasach kryzysu pilnowanie płynności finansowej jest zadaniem nr 1 dla zarządzających biznesem. Najlepszym sposobem na kontrolę płynności jest sporządzanie regularnych preliminarzy wpływów i wydatków na najbliższe kilka miesięcy do przodu. Niestety im większa firma tym taki preliminarz będzie bardziej skomplikowany i będzie musiał uwzględniać większą liczbę czynników. Początkowo, salda gotówki wynikające z preliminarzy, będą odbiegać od rzeczywistoście osiągniętych, ale z biegiem czasu ich precyzja będzie rosnąć, ze względu na większe doświadczenie przygotowujących je osób.

Nawet jeżeli w danym momencie sytuacja w firmie jest bardzo dobra, to decydent biorąc do ręki preliminarz planowanych wpływów i wydatków, ma jeszcze czas na podjęcie decyzji, np. przyspieszyć egzekucję należności od klientów lub odroczyć płatność do dostawcy, aby zabezpieczyć gotówkę na płatności, których odroczenie nie jest możliwe.

Preliminarz to zestawienie planowanych wpływów i wydatków, a więc z jednej strony należny pilnować aby klienci terminowo płacili za kupiony towar lub usługę, w tym celu warto robić wiekowanie należności lub zestawienie przeterminowanych faktur. Ze względu na trudniejszy dostęp do kredytów bankowych, odbiorcy będą próbować, zastąpić kredyt bankowy kredytem kupieckim, wydłużając termin spłaty swoich zobowiązań. Dlatego ważne jest monitorowanie zobowiązań poszczególnych klientów. Warto również zabezpieczyć się przed niewypłacalnością klienta, wprowadzając limity zadłużenia lub prosząc klienta o dodatkowe zabezpieczenie. Oczywiście ze względów rynkowych nie zawsze jest to możliwe, ale trzeba trzymać rękę na pulsie. W zależności od tego, kto jest naszym klientem, osoba prowadząca działalność gospodarczą czy spółki prawa handlowego należy sprawdzać wiarygodność kontrahenta w biurze informacji kredytowej lub monitorować publikowane sprawozdania finansowe. Co prawda osoba prowadząca działalność gospodarczą odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania swojej firmy, ale niestety może się zdarzyć że nasz klient nie ma żadnego majątku.

Planowane wydatki to wynik wewnętrznych decyzji firmy i efektywności zarządzania. Po stronie wydatków należy się pochylić zarówno nad wydatkami operacyjnymi, czyli: wynagrodzenia, najmy powierzchni itp., ale również nad zarządzaniem magazynami, produkcją w toku. Kilka niefortunnych zamówień u dostawców może zrujnować firmę. Oczywiście należy dążyć do tego, aby zamawiać towary i usługi u dostawców w cenach adekwatnych do jakości tychże towarów i usług. I w przypadku towarów importowanych w wyniku spadku wartości złotówki, wydatki na zakupy będą przyprawiać o ból głowy, tym bardziej towar należy zamawiać rozważnie, unikając przerostu wartości magazynów. Podsumowując ważne jest monitorowanie cyklu obrotu gotówki, czyli ile czasu mija od momentu zapłaty za materiały i towary do momentu kiedy otrzymamy płatność od naszego klienta.

Pamiętając o tym, że Noe zbudował Arkę zanim przyszedł potop, w niepewnych czasach warto opracować scenariusz kryzysowy, uwzględniający np. efekt spadku sprzedaży np. o 10-15% i spadek marży na sprzedaży o 10%. Duże firmy robią to w oparciu o różne scenariusze budżetów, ale również mniejsze przedsiębiorstwa, powinny przeanalizować co się stanie gdy…… Należy się zastanowić nad możliwościami stworzenia nowego kanału dystrybucji, lub wprowadzeniem takich produktów, które mogą się lepiej sprzedawać w czasie kryzysu. Oczywiście należy ograniczać koszty, ale cięcie ich bez dogłębnej analizy może przynieść w dłuższej perspektywie więcej szkód niż pożytku.




PCC od nabycia udziałów w spółce z o.o. według wartości rynkowej

1. Umowa sprzedaży udziałów spółki z o.o. podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych (stawka 1%).
2. Obowiązek podatkowy ciąży na KUPUJĄCYM, a powstaje z chwilą zawarcia umowy sprzedaży.
3. Od dnia zawarcia umowy jest 14 dni na złożenie deklaracji (na druku PCC-3) i zapłatę podatku.
4. Rozliczyć się należy w urzędzie skarbowym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania lub adres siedziby podatnika.
5. Podstawę opodatkowania stanowi wartość rynkowa udziałów. Określa się ją na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów. Wynika tak z art. 6 ust. 2 ustawy o PCC (Dz. U. z 2010 r. nr 101, poz. 649 ze zm.).
6. Wartość nominalna może być inna niż wartością rynkową udziału. Wartość rynkowa udziału może być wyższa bądź niższa od wartości nominalnej, jeżeli stan majątku spółki uzasadnia taką cenę.
7. Organ podatkowy jest uprawniony do kwestionowania wartości określonej przez nabywcę udziałów.




Prokurent – odpowiedzialność i obowiązki

Odpowiedzialność na podstawie art. 299 Kodeksu spółek handlowych (KSH)
Zgodnie z art. 299 Kodeksu spółek handlowych (KSH), jeżeli egzekucja przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością okaże się bezskuteczna, za jej zobowiązania odpowiedzialni są solidarnie członkowie zarządu. Oznacza to, że prokurent nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki na podstawie art. 299 KSH.

Odpowiedzialność na podstawie art. 21 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze
Od 1 stycznia 2016 roku, w wyniku nowelizacji ustawy prawo upadłościowe i naprawcze, na podstawie art. 20 pkt 2
„każdy, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami; ”
ma obowiązek złożyć do sądu wniosek o ogłoszenie upadłości spółki, jeżeli znajduje się ona w sytuacji, która uzasadnia złożenie takiego wniosku. W przypadku niedopełnienia tego obowiązku, osoby te ponoszą odpowiedzialność za szkodę jaka została wyrządzona w wyniku tego zaniedbania.

Dominuje interpretacja, że z dniem 1 stycznia 2016 r. nastąpiło poszerzenia kręgu osób zobowiązanych do złożenia takiego wniosku o prokurenta.

Wraz z nowym obowiązkiem nałożona na prokurenta została odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez jego niedopełnienie. Odpowiedzialność ta dotyczy również prokurentów powołanych przed 1 stycznia 2016 roku.

Aby uniknąć odpowiedzialności, o której mowa powyżej, prokurent musi wykazać, że:
1. nie ponosi winy w niezłożeniu wniosku we właściwym terminie, lub
2. w terminie na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu.

Mimo, tego iż z żadnego przepisu nie wynika uprawnienie prokurenta do uzyskiwania wglądu w księgi rachunkowe spółki, to zgadzając się na pełnienie tej funkcji, prokurent powinien uważnie kontrolować kondycję finansową spółki, by wiedzieć w którym momencie powinien złożyć do sądu wniosek o ogłoszenie upadłości.

Oprócz odpowiedzialności odszkodowawczej za naruszenie tego obowiązku może być ponadto nałożony na prokurenta, na okres od roku do 10 lat, zakaz prowadzenia działalności gospodarczej.

Osoby prowadzące sprawy dłużnika i umocowane do jego reprezentowania (prokurenci) mają 30 dni od dnia zaistnienia stanu niewypłacalności, na złożenie wniosku o upadłość.

Definicja niewypłacalności Zgodnie ze zmienionym brzmieniem art. 11 Prawa upadłościowego i naprawczego, dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.
Jednocześnie domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.

W przypadku osób prawnych (oraz tzw. ułomnych osób prawnych) drugą okolicznością powodującą stan niewypłacalności jest sytuacja, gdy zobowiązania pieniężne przekraczają wartość majątku danego podmiotu, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące.

Można spotkać interpretacje, wskazujące iż z dniem 1 stycznia 2016 r. prokurent został wyłączony w obowiązku zgłoszenia wniosku o upadłość, jednak dopiero orzecznictwo pokaże w którą stronę skieruje się praktyka.